به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام رسول جعفریان رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در نخستین نشست تخصصی تاریخ مجلس که عصر دوشنبه 31 خرداد در کتابخانه مجلس برگزار شد، گفت: موضوع تاریخ مجلس موضوع بکر و تازه ای نیست و چنین نیست که سابقه پژوهش تاریخی در این حوزه نداشته باشیم.
رئیس همایش"تاریخ مجلس" افزود:هم در دوره مجلس ملی و هم در دوره مجلس شورای اسلامی پ‍ژوهش‌هایی در بازار کتاب و لابه لای نشریات به چشم می خورد اما ما می خواهیم مجلس را به عنوان یک نهاد مردمی که نقش مهمی در تصویب قوانین و نظارت بر اجرای آن و انعکاس فریاد مردم دارد، به صورت یک گرایش علمی مطرح کنیم تا در دانشگاه های ما در رشته تاریخ کرسی های ویژه ای برای تاریخ مجلس ایجاد شود.
وی ادامه داد: نه تنها به دلیل اهمیت مجلس بلکه از این حیث که این بررسی ها می تواند راهنمایی برای نسل های آینده باشد که به مشکلات ادوار گذشته دچار نشوند یا اگر دچار شدند راه حل ها و تجربیاتی از گذشته در اختیار داتشه باشند،به آن توجه نشان داده ایم.
جعفریان با تأکید بر اینکه بحث تحقیقات تاریخ مجلس باید به صورت یک رشته علمی منعکس شود،گفت: در گروه ما به صرف اینکه اسناد کتابخانه مجلس به راحتی در اختیار قرار می گیرد، در سال گذشته 6 پایان نامه در حوزه اسناد دوره قاجار ارائه شد. ما تلاش داریم آنچه در حوزه تاریخ مجلس در اختیار است با مقدمه و در قالب یک طرح کلی در اختیار جامعه علمی کشور قرار دهیم تا زمینه ای فراهم شود و معرفت در حوزه مجلیس در کشور ما بیشتر شود.
وی با بیان این مطلب که 80 درصد از اسناد موجود در حوزه مجلس را عرایض مردمی تشکیل داده است ،گفت: مجلس در کشور ما نقش مرجع و پناهگاهی مردمی داشته است و همیشه مردم هر گاه گله و شکایتی داشته اند یک نامه هم برای مجلس فرستاده اند که این اسناد گنج پایان ناپذیری است که باید از آن استفاده کرد.
جعفریان در ادامه افزود: تصویب قانون، نظارت و اسناد عرایض و سخنرانی های نمایندگان در طول تاریخ اهمیت بسیاری دارد، سخنرانی های پیش از دستور نمایندگان نیز به دلیل اینکه مشکلات کشور و مردم را بازگو می کند اهمیت بسیاری دارد و باید یک کار کیفی در این باره صورت گیرد .
این محقق حوزه تاریخ اظهار کرد: پیشینه مجلس شورا نیز از دیگر موضوعات با اهمیتی است که باید به آن توجه کرد، اینکه مجلس شورا در طول تاریخ مشروع بوده یا نه تنها نکته مهم نیست بلکه اساساًٌ مجلس شورا به عنوان یک تجربه انسانی چه تطوری می تواند داشته باشد، نکته مهم ماجراست. هر چه بیشتر در این زمینه کار تحقیقی انجام شود، مزایا و فواید مجلس را بهتر و عمیق تر درک خواهیم کرد و ممکن است مدل های بهتری از قانونگذاری از سوی پژ‍وهشگران ارائه شود.
رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی با بیان این مطلب که تاریخ قانون گذاری تاکنون مورد غفلت واقع شده است، گفت: ما برای نمونه در سیستم انرژی، تجارت و... تاریخ وضع قوانین را داریم، اما در حوزه تاریخ مجلس اینگونه نیست. ما اساساً نمی‌دانیم سیر تصویب یک قانون از ارائه تا تصویب چگونه بوده است، بخشی از این اسناد باید به کتابخانه مجلس انتقال پیدا کند. این نکته مهم است و باید بررسی شود قوانین مدنی از کجا شروع شده و چگونه به تصویب رسیده اند؟ به چه دلیلی قانون تصویب شده ؟ در طول تصویب چه تغییراتی صورت گرفته است؟
وی ادامه داد: محققان ما باید شرح دهند چگونه مجلسی که از طرف ملت انتخاب شده است تحت چه شرایط قومی و قبیله ای و اجتماعی کارایی خود را از دست داده است. این تجربه ها باید در قالب مقالات کوتاه هم برای انتخاب کنندگان و هم برای انتخاب شوندگان ارائه شود. پس از انقلاب ما مجلس قدرتمندی داشتیم به ویژه این دوره مجلس که از نظر نظارت بسیار خوب عمل کرده است.
پس از پایان سخنان جعفریان، نشست اول این همایش با سخنرانی شهرام یوسفی فر عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز شد.
یوسفی فر درسخنانی با اشاره به مقاله خود با عنوان"تأملی دربهره برداری ازاسناد کمیسیون عرایض مجلس شورا در مطالعات اجتماعی ایران" گفت: این مقاله به دلیل تحولی که در این حوزه اتفاق افتاده است ارائه می شود، خوشبختانه امروز کتابخانه ای در تهران وجود دارد که محققان از آن ناراضی بر نمی گردند، این کتابخانه برای نخستین بار اسناد و نسخه های خطی خود را در اختیار محققان قرار می دهد و این بار به جای اینکه محقق به دنبال این نسخ و کتاب ها باشند کتاب ها به سراغ آن ها می آیند و به صورت pdf از سوی کتابخانه مجلس شورای اسلامی به آدرس اینترنتی محققان فرستاده می شود. این اقدام مبارکی است که باید قدردان بود.
وی ادامه داد: از میان مجموعه های مختلف اسنادی، اسناد کمیسیون عرایض مجلس از جذابیت بیشتری برای مطالعات تاریخ اجتماعی ایران برخوردار بوده است، چرا که گستردگی، تنوع و وفور جزئیات این اسناد برای محققان علاقه مند حوزه های گوناگون پژوهشی را امکان پذیر کرده است. البته این فرصت در عین حال مخاطرات زیادی را نیز به همراه دارد . من در مقاله خود با استناد به نتایج بررسی های به عمل آمده در اسناد کمیسیون عرایض مجلس شورای ملی دوره ششم یا دوازدهم برخی از مهمترین چالش ها را در بهره بردای از اسناد مورد بحث قرار داده ام.
وی افزود: زمانی که ما با اسناد عرایض مواجه می شویم خوانا بودن، نثر دلنشین و تکرار برخی از واژگان ما را متوجه این نکته می سازد که این عرایض از سوی کاتبان نوشته شده است. حال نکته مهم اینجاست که کاتبانی که وظیفه نوشتن این اسناد را بر عهده داشته اند، آیا واقعاً نظری که در خصوص مقامات و جایگاه مجلس ذکر کردهپاند نظر مردم بوده یا نظر خود را دخیل کرده اند.
نصرالله صالحی عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم شهید مفتح نیز به ارائه مقاله خود با عنوان زمینه های شکل گیری حزب اجتماعیون و اعتدالیون در مجلس دوم پرداخت و گفت: در مشروطه اول و مجلس نخست، نظام حزبی شکل نگرفت بلکه شکل گیری مقدماتی دو جناح در مجلس صورت پذیرفت که به تعبیر تقی زاده یکی از تندوران و دیگری محافظان بودند.
وی افزود: پس از فتح تهران و تشکیل مجلس دوم ، جریانی تندرو موسوم به انقلابی شکل گرفت در مقابل کسانی که اصولا میانه رو بودند، ابتدا با واکنش سلبی به مواجهه با این جریان سیاسی پرداختند. اما چون واکنش سلبی جریان میانه رو درعمل نتوانست جریان انقلابی را از ایجاد یک تشکل حزبی باز دارد؛ لذا تشکیل عملی حزب تندرو که چندی بعد در در قالب حزب دموکرات نمود عینی یافت موجب شد که طیف های معتدل رفته رفته گرد هم آمده و زمینه تشکیل حزبی رقیب را فراهم سازند. دراین مقاله از چگونگی شکل گیری حزب دموکرات در مجلس سخن گفته شده و سپس به چگونگی شکل گیری حزب اعتدالیون پرداخته ام.
نظر شما